Ταξίδια μέσα στο όνειρο...
Σήμερα στις 10 μ.μ. τελειώνει το διαγωνιστικό πρόγραμμα του φεστιβάλ με την μεγάλου μήκους ταινία του Βασίλη Βαφέα «Ο έρωτας του Οδυσσέα». Ο Οδυσσέας είναι ένας παντρεμένος μέσος Έλληνας με δύο παιδιά που εργάζεται ως λογιστής σε μία μεγάλη εταιρεία. Είναι καλοκαίρι, η γυναίκα του λείπει, τον απολύουν ( ή νομίζει πως τον απολύουν) από τη δουλειά του. Αρχίζει η περιπλάνηση, η συνάντηση με μια κοπέλα, που γι’αυτόν είναι ο ιδανικός έρωτας, το κυνηγητό, οι εκπλήξεις, η περιπέτεια, το χιούμορ και η αλήθεια.
Η κριτική μας θέση: Δεδομένου ότι αύριο βέβαια δεν κυκλοφορεί η «Θ» και μια και είδαμε την ταινία σε ειδική προβολή γράφουμε από τώρα και έγκαιρα την αποψή μας.
Αυτό ήταν το δεύτερο φιλμ-σοκ. Ταξίδι στο όνειρο κι αυτό κυνήγι της απουσίας κι απουσία μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης. Αυτή εδώ είναι μια ντελικάτη, εύθραστη δημιουργία, άψογα ρυθμισμένων εσωτερικών ρυθμών. Ταινία ημιτονίων ελλείψεως και σιωπών, φιλμ μουσικό στη δομή του και υγρό στην κατασκευή του. Οι τεχνητά αργοί ρυθμοί του σε συνδυασμό με την εξαιρετική συσσώρευση λεπτομερειών (απόρροια ενός λεπτολόγου ντεκουπάζ) πυκνώνουν την αφήγηση, γεμίζουν τον ουρανό της αίθουσας με σύννεφα, δημιουργούν μια τρομερή εκκρεμότητα. Ο χρόνος παύει να κυλάει τα μικροδευτερόλεπτα μοιάζουν κι αυτά αφόρητα, ενώ τα κάδρα έχουν μια γεωμετρική ακρίβεια. Η κάμερα κινείται τελετουργικά με σταθερά πλάνα μεγάλης διάρκειας και μερικά μόνο πλάνα. Ο χώρος βαραίνει πια σαν απειλή και η δομή της ταινίας γίνεται πολυφωνική. Κάθε τόσο περιμένει την έκρηξη και το οριακό γεγονός και τότε ο Βασίλης Βαφέας αφήνει μόνο μικρά επάρματα δραματουργικά ή δράσης ισιώνοντας την αφηγηματική συνέχεια στους χαρακτήρες του «φλατ» (επίπεδου). Αυτή η λειτουργική αφήγηση ανακοπής αντί να αποδεσμεύει ενέργεια προς τα έξω, την απελευθερώνει, με τρομερή δύναμη προς τα μέσα. Κι έτσι ο καθένας μας τρέχει πια με ιλιγγιώδη ταχύτητα με τον εαυτό του. «Ο έρωτας του Οδυσσέα» είναι μια ταινία για την τρέλα. Γι’ αυτήν της καθημερινότητας, που σαν αντιρρόπηση σε οδηγεί σε μια λυτρωτική σχεδόν εκούσια τρέλα. «Ο έρωτας του Οδυσσέα» είναι μια δουλειά σχετικά με τα όνειρα και την απουσία. Σε έναν κοινωνικό χώρο, όπου η μαρξιστική σαρκαστική σατιρική ματιά του Βαφέα στον οποίο επενδύσαμε πολλές ελπίδες και τις εισπράττουμε τώρα με υψηλό τόκο, είναι λογικό να θεριεύουν τα όνειρα. Σ’ ένα χώρο, όπου οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι, οι «υποσιτισμένοι», δεν βρίσκουν το δίκιο τους, είναι λογικό να πυρώνει το φαντασιακό τους. Σε μια χώρα όπου τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή έμειναν κολοβωμένα είναι λογικό την απουσία τους να την υποκαταστήσει μια φυγή.
Ο Βαφέας με μια χαμηλότονη σάτιρα μ’ ένα Βουτσά από άλλο πλανήτη, φτιάχνει ένα ονειρικό θρίλερ σχετικά με το κυνήγι του χαμένου ονείρου και τον δρόμο προς την τρέλα. Είναι μια τρέλα ελπιδοφόρα, λυτρωτική, αντικομφορμιστική, μια τρέλα μπουνιουελική, που λευτερώνει τα φαντάσματα του ασυνείδητου. Ο Οδυσσέας είναι πια ευτυχυσμένος με την μόνιμη τρέλα του και από σήμερα το ελληνικό σινεμά γίνεται πιο ευτυχισμένο. Ο Βασίλης Βαφέας πρέπει τώρα να το πούμε καθαρά, είχε πολλές ελλείψεις στις προηγούμενες ταινίες του. Είναι όμως άνθρωπος σοβαρός, μετρημένος με ήθος, επιστήμονας.Αυτή τη φορά βρίσκει το σωστό βήμα και κάμει το μεγάλο άλμα. Αύριο και το δικό του όνειρο (έστω κρυφό και μη δηλωμένο) θα ‘ναι πραγματικότητα με τα χρυσά μετάλλια στα χέρια του.
Θεσσαλονίκη
τέχνες-γράμματα
Σάββατο 6 Οκτωβρίου 1984
Δημοσιογράφος: Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου
